AFM agenda 2023: de toezicht speerpunten in een notendop

Financiële dienstverlening

De risico’s op de woningmarkt zijn de AFM al vele jaren een doorn in het oog. Als gevolg van de stijgende rente ziet zij momenteel belangrijke risico’s op overkreditering. Een onderzoek naar de kwaliteit van het maatwerk bij hypotheken dit jaar moet daar inzicht in verschaffen.

In de agenda voor 2023 is veel aandacht voor digitalisering. De positieve kanten worden nadrukkelijk belicht, maar de AFM ziet ook risico’s. De aandacht gaat uit naar sterk door technologie gedreven platformen. Gekeken wordt daarbij naar de zogenaamde keuzeomgeving, de wijze waarop de aanbieder stuurt in de keuzes van de klant. De AFM gaat in 2023 onderzoeken of aanbieders (neo-brokers) bij de distributie en verkoop van beleggingsproducten de klanten niet naar verkeerde producten sturen.

Een ander onderwerp waar de toezichthouder in 2023 op terugkomt is de doorlopende zorgplicht. Eind 2021 veroorzaakte de AFM wat opschudding vanwege een interpretatie over adviseren over een bestaand product. Het ‘advies’ ten aanzien van een al afgesloten product zou volgens de AFM slechts informeren zijn. Het ministerie is een onderzoek gestart naar het adviseren of informeren tijdens de looptijd van een product. De uitkomsten ervan zouden naar ons oordeel kunnen leiden tot aanpassing van de regelgeving.

Toezicht richting een nieuw pensioenstelsel

Nu het nieuwe pensioenstelsel steeds dichterbij komt, verplaatst de AFM haar toezicht richting de deelnemer. Er gaat guidance komen over nieuwe open normen op het gebied van keuzebegeleiding en risicopreferentie van deelnemers. In de meerjarenstrategie van de AFM – die tegelijk met de agenda is gepubliceerd – meldt zij dat de focus de komende jaren komt te liggen op de deelnemer. De deelnemer begrijpt en heeft inzicht in de toekomstige pensioensituatie en is in staat om passende keuzes te maken.

Duurzaamheid

Het is geen verrassing dat duurzaamheid een belangrijk thema blijft. Dit jaar start de AFM een onderzoek naar de wijze waarop adviseurs en vermogensbeheerders omgaan met de duurzaamheidsvoorkeur van de beleggende klant. Sinds augustus vorig jaar geldt de wettelijke verplichting om informatie hierover in te winnen bij de klant en hier rekening mee te houden bij de dienstverlening.

Per 1 januari 2023 is daarnaast de level II regelgeving van de SFDR in werking getreden. Bij banken, verzekeraars en beleggingsinstellingen zal de AFM dit jaar vervolgonderzoeken uitvoeren naar de naleving van de nieuwe vereisten. Aangezien de normen recent van kracht zijn geworden, verwachten wij dat de AFM het onderzoek vooral zal gebruiken om normen over te dragen.

Asset managers spelen naar het oordeel van de AFM een belangrijke rol bij de verduurzaming van de economie. Vooruitlopend op Europees beleid doet de AFM verkenningen en onderzoeken naar de beheersing van duurzaamheidsrisico’s door deze doelgroep. In het verleden heeft de AFM hier al thematisch onderzoek gedaan en guidance gegeven over de wijze waarop de normen kunnen worden ingevuld. Gelet op het belang van het onderwerp verwachten wij dat de AFM hier de teugels in 2023 verder aan zal trekken als daar aanleiding voor is.

Specifieke ESG gerelateerde producten, zoals Green Bonds en ESG benchmarks kunnen het komende jaar op belangstelling van de AFM rekenen. Onderzoek naar de markt voor deze ESG-gerelateerde producten staat gepland. Het risico van greenwashing wordt door de toezichthouder veelvuldig genoemd in deze agenda, en zal ook het komende jaar onder het vergrootglas liggen.

Kapitaalmarkten en assetmanagement

Het bevorderen van integere kapitaalmarkten wordt onder andere bereikt door het toezicht op marktmisbruik te intensiveren. Dit doet de AFM door het versterken van platformoverstijgend toezicht. Door de komst van nieuwe handelsplatformen naar Nederland is de AFM nu toezichthouder van een groot deel van de handel in aandelen, obligaties, grondstoffen en emissierechten. Door gebruik te maken van verdergaande digitalisering en verbeteringen in de datakwaliteit wil de AFM in samenwerking met de collega toezichthouders het toezicht op marktmisbruik verder verstevigen.

Integere beheersing van de organisatie is een belangrijk speerpunt. Onderzoeken op het gebied van informatiebeveiliging, algoritmische handel en beloningsbeleid zijn aangekondigd.

Naast duurzaamheid ligt de aandacht bij assetmanagement dus op beheerste en integere bedrijfsvoering. In het toezicht dit jaar wordt vooral stil gestaan bij de uitbesteding van diensten. Maar ook de ketenrol die assetmanagers vervullen in het kader van de transitie naar een nieuw pensioenstelsel is daarbij een aandachtspunt voor de AFM.

Sectorbrede onderwerpen

Als sectorbreed onderwerp noemt de AFM onder andere het tegengaan van crimineel gedrag. De toezichthouder wijst in dit verband op verdergaande digitalisering. Hierdoor wordt beleggen toegankelijker, maar worden consumenten tegelijkertijd ook kwetsbaarder. Met risicogebaseerd onderzoek en thematische onderzoeken bij beleggingsinstellingen en beleggingsondernemingen wil zij de risico’s beperken. In dit verband wijst de AFM ook op de poortwachtersrol van de sector. Hoewel er inhoudelijk beweging lijkt te zijn op het gebied van integriteitstoezicht, mag verwacht worden dat de toezichthouder de poortwachtersrol ook dit jaar in haar onderzoeken zal betrekken. Het blijft dus zaak om uw klantonderzoek en transactiemonitoring goed op orde te hebben.

Het toezicht op nieuwe wetgeving waarmee de digitale weerbaarheid van financiële ondernemingen moet worden verbeterd (Digital Operational Resilience Act, DORA) wordt voorbereid. Wij raden financiële ondernemingen aan zich nu alvast voor te bereiden op de komst van DORA, door kritisch te kijken naar hun eigen digitale weerbaarheid. Wij helpen u graag de onderliggende vereisten te begrijpen en te bepalen welke impact DORA zal hebben op uw organisatie. De komende maanden zullen we u stap voor stap meer uitleg geven over dit uitgebreide pakket aan maatregelen. Zo zullen we onder andere ingaan op de nog te ontwikkelen Regulatory Technical Standards. Wilt u op de hoogte blijven van onze publicaties? Meld u dan aan voor onze nieuwsbrief.

Meer weten?

Wij helpen u graag te voldoen aan de wettelijke vereisten. U kunt bij ons terecht voor advies over de toepassing of interpretatie van financiële toezichtwetgeving. Neemt u gerust contact met ons op.