Op 1 januari 2011 hebben de principes van beheerst beloningsbeleid een wettelijke grondslag gekregen door de inwerkingtreding van het Besluit beheerst beloningsbeleid Wft en de Regeling beheerst beloningsbeleid Wft 2011.
(zie ook ons nieuwitem: Beheerst Beloningsbeleid, DNB kritisch)
De AFM heeft al aangegeven de eerste helft van 2011 aandacht te gaan besteden aan de risicoanalyse die ondernemingen moeten uitvoeren en in de tweede helft van 2011 te gaan letten op de werking en uitvoering van het beloningsbeleid. Ook DNB heeft aangegeven aandacht te zullen besteden aan de implementatie van de nieuwe regelgeving. In februari 2011 heeft DNB een brief aan alle financiële ondernemingen gestuurd (waar de Regeling beheerst beloningsbeleid Wft 2011 op van toepassing is) met de mededeling dat per 31 maart 2011 moet zijn voldaan aan de implementatie van het beheerst beloningsbeleid.
In ons nieuwsitems van 1 oktober 2010 hebben wij al aandacht besteed aan de invoering. Daarin hebben we aangegeven welke stappen nodig zijn om te komen tot een goede invulling van de principes voor een beheerst beloningsbeleid, te weten:
- Risicoanalyse
- Vaststellen beloningsbeleid
- Verankering binnen het risk- en controlframework
- Communicatie van het beleid
Dit nieuwsitem gaat verder in op de risicoanalyse en het proportionaliteitsbeginsel, twee onderwerpen die centraal staan bij de implementatie van de principes van een beheerst beloningsbeleid.
1) Risicoanalyse
Het doel van de risicoanalyse is het inventariseren van beloningsprikkels die kunnen leiden tot onzorgvuldige behandeling van klanten en/of de soliditeit van de onderneming kunnen aantasten.
Bij het uitvoeren van de analyse zijn de volgende aandachtspunten relevant:
- Inzicht moet worden gekregen in de verschillende beloningsvormen en welke functies in aanmerking komen voor welke beloningsvorm.
- Niet iedere functie zal even veel te maken hebben met beloningsprikkels en bijbehorende risico’s.
- Bij iedere functie zal wel beoordeeld moeten worden of de beloning een risico vormt voor de uitgangspunten van beheerst beloningsbeleid.
- Bij risico’s moet onderscheid worden gemaakt naar de invloed die risico’s hebben op de soliditeit van de financiële onderneming en de zorgplicht (behandeling van cliënten en stakeholders)
- Aan de verschillende functies zal een risicowaarde toegekend kunnen worden en kunnen verschillende functies tegen elkaar worden afgezet.
- Om de risico’s van een beloningsvorm te beoordelen kan gekeken worden naar verschillende aspecten, zoals; criteria die bepalend zijn voor de beloning, de kans dat de beloning leidt tot negatieve gedragingen en de impact van eventuele negatieve gedragingen.
- De risicoanalyse moet leiden tot een compleet beeld van de risico’s van de onderneming ten aanzien van de soliditeit van de onderneming en de klantbehandeling.
De analyse moet uiteindelijk antwoord geven op de volgende vragen: 1) welke risico’s worden onderkend, 2) waar, hoe en bij wie kunnen de risico’s zich voordoen en 3) als het risico zich voordoet wat zijn dan de effecten voor een zorgvuldige klantbehandeling of soliditeit van de onderneming?
Daarnaast moet de risicoanalyse duidelijk maken welke maatregelen de onderneming moeten nemen om te voorkomen dat risico’s zich ook voordoen. Ook moet beoordeeld worden of de risico’s acceptabel zijn dan wel dat het beloningsbeleid moet worden aangepast om te zorgen dat de risico’s minder groot worden en dus het beloningsbeleid het handelen van personen minder beïnvloed.
2) Proportionaliteit
Niet iedere onderneming zal met dezelfde risico’s te maken hebben. De strategie, het risicoprofiel en de “risk-appetite” (risico tolerantie) van de onderneming kunnen ertoe leiden dat de regeling beheerst beloningsbeleid beperkter kan en/of moet worden ingevuld. De toezichthouders hebben nog niet aangegeven hoe omgegaan moet worden met het proportionaliteitsbeginsel. Wij verwachten dat de volgende factoren bepalend zullen zijn of een onderneming veel of weinig zal moeten doen:
De onderneming zelf:
- Omvang (beheerd vermogen, hoeveelheid personeel, hoeveelheid cliënten, risk exposure) moet beoordeeld worden in relatie tot de markt en de overige marktpartijen.
- Interne organisatie; juridische structuur, interne beheersingsmodel, methodes voor berekening kapitaalsvereisten, doelstellingen
- Aard, complexiteit en risicoprofiel van de activiteiten, producten en cliënten van de onderneming
Het personeel:
- Verplichtingen die medewerkers aan mogen gaan
- Beloning van personeel (vast versus variabel)
Een paar (algemene) gevolgen van het toepassen van proportionaliteit
- Bovengemiddelde complexiteit en risico’s zullen veelal leiden tot bovengemiddelde inspanning om te zorgen de effecten van het beloningsbeleid worden beheerst, en vice versa.
- Het ontbreken van variabele beloning leidt veelal tot lagere risico’s waardoor de bestaande beheersing (mits effectief) mogelijk al afdoende is om te zorgen voor een beheerst beloningsbeleid.
- Het soort cliënten dat wordt bediend (professioneel en/of particulier) kan invloed hebben op de kans dat consumenten/cliënten onzorgvuldig worden behandeld. De mate van beheersing kan hierop worden afgestemd.
Proportionaliteit en kleinere ondernemingen
Met name voor kleinere ondernemingen is het waarschijnlijk nog onvoldoende duidelijk wat ze met de regels voor beheerst beloningsbeleid aan moeten. Bij het uitwerken van het beheerst beloningsbeleid zullen hierdoor veelal gericht zijn op duidelijke beschrijving van het beleid, het verdienmodel en de bijbehorende beloning van personeel. Ook een risicoanalyse en de maatregelen zullen bij de ondernemingen met beperkte omvang veelal kleinschaliger/eenvoudiger kunnen worden opgezet. Veelal kan de Raad van Commissarissen hierbij wel een actievere rol spelen om toezicht te houden op het naleven van de uitgangspunten van het beheerst beloningsbeleid, ook kan worden overwogen om de externe accountant een rol te geven.
Bij afwijking van de regeling op grond van proportionaliteit is het van belang de afwijking te onderbouwen en telkens de twee basis principes als uitgangspunt te houden.
3) Overige punten
Vaststellen en/of aanpassen beloningsbeleid
De onderneming bepaalt aan de hand van haar strategie welk risicoprofiel en beloningsbeleid passend zijn. Op bepaalde punten is de regelgeving vrij specifiek. Het beleid moet bijvoorbeeld op het juiste niveau in de organisatie zijn goedgekeurd (bijvoorbeeld de Raad van Commissarissen).
Verankering in de organisatie en procedures
Om te zorgen dat het beloningsbeleid op een goede manier in de organisatie wordt geborgd, is het belangrijk dat het beleid en de maatregelen worden vastgelegd. Het proces van vaststellen, implementatie, uitvoering, monitoring en evaluatie van het beloningsbeleid moeten worden vastgelegd in procedures. Compliance, Risk Management en Internal Audit hebben een onafhankelijk toetsende rol in dit gehele proces.
Communiceren en publiceren
Het beloningsbeleid moet door de onderneming jaarlijks worden gepubliceerd. Dit kan bijvoorbeeld op de website van de onderneming in het jaarverslag of in een aparte brochure.
Beheerst beloningsbeleid en Code Banken
DNB vermeldt dat de regelgeving ten aanzien van beheerst beloningsbeleid verder gaat dan de zelfregulering van de Banken en Verzekeraars in de Code Banken en Code Verzekeraars. Met name worden de uitgangspunten concreter ingevuld en op een aantal punten gaan de eisen ook verder, zoals bijvoorbeeld de transparantievereisten.
Verder heeft DNB aangegeven dat de implementatie van de regelgeving uiterlijk 31 maart 2011 gereed moet zijn. Daarbij geeft DNB geeft aan dat weliswaar kort lijkt, maar dat het merendeel van de regelgeving bestaat uit verplichtingen die al sinds 2009 gelden, zoals de FSB Principles en implementation standards en de DNB/AFM Principes en good practices. De financiële ondernemingen die op 1 januari 2011 al compliant waren hoeven volgens DNB nog maar op een paar punten hun beloningsbeleid te wijzigen.