Veel guidance AFM, weinig boetes
Op 22 november jl. publiceerde de AFM de leidraad: Klant in beeld: Zorgvuldig beleggingsadvies en vermogensbeheer. Dat was de vierde uit de reeks voor beleggingsondernemingen relevante leidraden. De eerdere drie waren:
- Zorgvuldig adviseren over vermogensopbouw (december 2009);
- Informatie over risicoprofielen (december 2010);
- Actief en passief beleggen (oktober 2011);
Naast de observatie dat de AFM het einde van het jaar een goede periode vindt om leidraden te publiceren, valt de conclusie te trekken dat de AFM (kennelijk) de nodige kanttekeningen plaatst bij de wijze waarop beleggingsondernemingen hun dienstverlening verrichten.
Dat de AFM die mening is toegedaan is slechts beperkt uit de publiekelijk bekende handhavingspraktijk op te maken. De laatste jaren is sporadisch een boete opgelegd aan een beleggingsonderneming. Vanaf januari 2009 tot en met heden zijn dat de volgende boetes geweest:
- 30 juni 2010: Wilgenhaege beboet (12.000 euro) voor het onvoldoende inwinnen van bepaalde informatie bij haar vermogensbeheercliënten waardoor het niet duidelijk is of de wijze van vermogensbeheer in het belang van deze cliënten is geweest.
- 15 juli 2010: Lancelot Vermogensbeheer beboet (6.000 euro) voor het onvoldoende inwinnen van bepaalde informatie bij haar vermogensbeheercliënten waardoor het niet duidelijk is of de wijze van vermogensbeheer in het belang van deze cliënten is geweest.
- 14 december 2010: Homburg Capital beboet (192.000 euro) wegens het geven van beleggingsadvies zonder hiervoor een vergunning te hebben.
- 20 januari 2011: SNS Bank beboet (60.000 euro) wegens fouten bij het aanbieden/verkopen van beleggingsfondsen (onder andere de Madoff-fondsen).
Stilte voor de storm?
Een eerste blik op de hoeveelheid, de aard en ook de hoogte van de beboete overtredingen indiceert dat de gemiddelde beleggingsonderneming niet zo bezorgd hoeft te zijn voor handhavend optreden door de AFM in geval van onzorgvuldig advies en/of vermogensbeheer. Die illusie prikken we echter graag door.
Zo staan in bovenstaande lijst geen maatregelen zoals een formele aanwijzing of een normoverdragende gesprek. Dergelijke maatregelen worden niet gepubliceerd, maar wij zien in onze adviespraktijk dat deze regelmatig worden genomen door de AFM, ook bij beleggingsondernemingen. Deze zijn wellicht minder schadelijk dan een gepubliceerde boete, maar betreffen wel degelijk een maatregel. En met de recente wijzigingen rondom de deskundigheidseisen van bestuurders in het achterhoofd (de AFM kan vanaf 1 januari 2011 overgaan tot een herbeoordeling van de deskundigheid indien hiervoor relevante feiten en omstandigheden aanwezig zijn!) is het belangrijk dergelijke stappen van de AFM te voorkomen. Mocht de AFM tot een dergelijke maatregel zijn overgegaan, is het belangrijk hierop adequaat te reageren.
Ook zien we dat de AFM de intensiteit van haar toezicht op beleggingsondernemingen weer heeft opgevoerd na vanaf 2006 vooral sterk gericht te zijn geweest op andere soorten financiële ondernemingen. Zo heeft de AFM na invoering van de Wet financiële dienstverlening (Wfd) in 2006 bijvoorbeeld een groot deel van haar toezichtinspanningen op financiële dienstverleners gericht. Dat waren en zijn veel partijen (rond de 10.000). Om snel een verhoging van de naleving van wet- en regelgeving in die markt op gang te brengen heeft de AFM een groot deel van haar toezichtcapaciteit de afgelopen jaren daar ingezet. Er zijn de afgelopen jaren dan ook veel boetes uitgedeeld aan hypotheek- en verzekeringsbemiddelaars (inclusief grootbanken). Maar we zien nu dat de AFM zich steeds nadrukkelijker richt op haar ‘oude’ kerntaak, het toezicht op beleggingsondernemingen.
In landen om ons heen zien we ook duidelijk een toenemende handhavingsdruk op beleggingsondernemingen. Vooral de Engelse FSA heeft recentelijk een aantal keren fors uitgehaald.
Vaak is de FSA een voorbeeld voor de AFM. Is dit dan ook een voorbode voor stevig ingrijpen door de AFM bij beleggingsondernemingen, nu ook de bedragen van de boetes die kunnen worden opgelegd medio 2009 aanzienlijk zijn verhoogd?
| Credit Suisse UK kreeg een boete van bijna 6 miljoen pond voor tekortkomingen bij het adviseren van complexe financiële beleggingsinstrumenten aan vermogende private banking klanten. Vooral het vaststellen van de risicobereidheid van deze klanten en het afstemmen van de portfoliorisico’s op de risicobereidheid van klanten was onvoldoende. |
| Coutts & Company, kreeg van de FSA een boete van iets meer dan 6 miljoen pond voor niet-passende advisering, het onvoldoende informeren van klanten over gewijzigde omstandigheden en het onvoldoende monitoren van de portfolio’s van vermogende klanten in relatie tot een AIG geldmarktfonds. |
En, meest recent
| HSBC heeft begin december 2011 een boete gekregen van ruim 10 miljoen pond voor niet-passende beleggingsadvisering (‘inappropriate investment advice’) aan met name oudere en hulpbehoevende cliënten. Het is de hoogste boete die de FSA ooit heeft opgelegd. Daarnaast betaalt HSBC ruim 29 miljoen pond schadevergoeding. |
Klaar voor 2012 en later?
In het kader van haar meest recente leidraad ‘Klant in beeld’ heeft de AFM verkennende onderzoeken uitgevoerd bij 13 (bank)beleggingsondernemingen. De AFM heeft aangekondigd dat het jaar 2012 in het teken zal staan van gesprekken met marktpartijen en het vragen van aandacht voor de kwaliteit van de dienstverlening. Wij vermoeden echter dat dit niet de enige activiteiten van de AFM zullen zijn, maar denken dat de AFM ook handhavend zal gaan optreden.
Om klaar te zijn voor een stevig onderzoek door de AFM en veel belangrijker nog, om uw toegevoegde waarde als beleggingsadviseur of vermogensbeheerder richting uw klanten te kunnen blijven borgen, raden wij u in ieder geval het volgende aan:
- Evalueer uw beleggingsbeleid. Heeft u uw beoogde doelgroep ' Weet u zeker dat uw dienst past bij de klant? Wanneer weigert u uw diensten aan te bieden in het belang van de klant?'
- Evalueer uw beleggingsbeleid. Heeft u uw beoogde doelgroep, beleggingsstrategie, beleggingscategorieën en selectiecriteria voor financiële instrumenten expliciet bepaald? Welke visie (denk ook aan keuzes betreffende actief vs. passief vermogensbeheer) ligt hieraan ten grondslag?
- Evalueer de mate van inzicht die u heeft in de situatie van uw klanten. Heeft u een actueel en compleet inzicht in de (financiële) situatie, doelstellingen, risicobereidheid en wensen van uw klanten?
- Evalueer de risico’s van beleggingsportefeuilles (zowel advies als beheer). Sluiten deze risico’s (denk ook aan gebruik van modelportefeuilles en/of risicoprofielen) daadwerkelijk aan bij de risicobereidheid en situatie van uw klanten?
- Evalueer doorlopend de aansluiting tussen de beleggingsportefeuilles en de situatie van uw klanten. In hoeverre sluiten de portefeuilles nog aan bij de (eventueel gewijzigde) situatie, doelstellingen, risicobereidheid en wensen van uw klanten? Controleert u dat (gestructureerd en met welke frequentie) en welke variabelen bepalen een eventuele actie?
Wij zijn graag bereid met u van gedachten te wisselen over de leidraden van de AFM, de inrichting van uw beleggingsdienstverlening en eventueel noodzakelijke aanpassingen. Indien u dat op prijs stelt, kunnen we daarbij onze gezamenlijke blik verbreden door ook te kijken naar andere belangrijke ontwikkelingen die op u afkomen, zoals bijvoorbeeld het verwachte provisieverbod in 2013 en de gevolgen hiervan voor uw businessmodel en bedrijfsvoering.