Wat speelde er hier?
VoetbalTV is een platform dat video-opnames maakt van wedstrijden uit het amateurvoetbal en deze via een betaalde app beschikbaar stelt. In juli 2020 legde de AP VoetbalTV een bestuurlijke boete op van €575.000. Dit omdat zij zonder (geldige) grondslag persoonsgegevens zou hebben verwerkt, zoals bedoeld in de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).
Er spelen in deze casus twee zaken. Ten eerste een verschil in mening tussen de uitleg van de wet (AVG) en de interpretatie ervan in de guidance die de AP heeft gegeven. Ten tweede de wijze waarop de AP haar onderzoek heeft uitgevoerd.
De AP startte een onderzoek naar de verwerking van persoonsgegevens door VoetbalTV. Zij kwam in november 2019 met een rapport waarin stond dat VoetbalTV onrechtmatig persoonsgegevens verwerkt. Volgens de AP was er geen (geldige) grondslag voor de verwerking van persoonsgegevens in de vorm van video-opnames van een groot aantal personen, waaronder ook minderjarigen. Dit levert volgens de AP een overtreding op van artikel 5, lid 1, onder a, AVG.
Procedureel verliep de gang van zaken door de AP opvallend traag. In november 2019 kwam de toezichthouder met de bevindingen van haar onderzoek en communiceerde zij een voornemen tot handhaving aan VoetbalTV. In mei 2020 werd door de investeerders van VoetbalTV een beroep ingesteld bij de rechter tegen AP wegens het niet tijdig beslissen. De investeerders wilden duidelijkheid over het voornemen tot handhaven en mogelijke consequenties. Op 16 juli 2020 nam de AP een besluit in de vorm van een bestuurlijke boete. VoetbalTV gaat hiertegen in beroep.
De rechtbank bepaalt een datum voor de inhoudelijke behandeling van het beroep, maar voordat die zitting gehouden wordt gaat VoetbalTV failliet.
Voordat de zitting gehouden wordt gaat VoetbalTV failliet.
Op de zitting stelt VoetbalTV in de eerste plaats dat haar verwerking van persoonsgegevens valt binnen de journalistieke uitzondering van artikel 85 AVG, en in de tweede plaats dat ze een gerechtvaardigd belang had, te weten een commercieel belang. De rechter gaat niet mee in het beroep op de journalistieke uitzondering. Volgens hem hebben de uitzendingen van VoetbalTV geen nieuwswaarde. Voor wat betreft het beroep op een gerechtvaardigd (commercieel) belang stellen partijen het volgende.
Volgens de AP kan er slechts sprake kan zijn van een gerechtvaardigd belang als het belang een min of meer dringend of specifiek karakter heeft, dat uit een (geschreven of ongeschreven) rechtsregel of rechtsbeginsel voortvloeit. Hierdoor kunnen zuiver commerciële belangen nooit een gerechtvaardigd belang zijn, zoals de AP ook eerder in ‘guidance’ heeft aangegeven.
Volgens VoetbalTV is dit standpunt van de AP onjuist: ‘gerechtvaardigd’ betekent niet in strijd met de wet.
Wat vond de rechter?
Onder verwijzing naar eerdere Europese rechterlijke uitspraken geeft de rechter aan dat het standpunt van AP onjuist is. ‘Gerechtvaardigd belang’ betekent niet ‘voortvloeiend uit het recht’. VoetbalTV kan zich dus op het standpunt stellen dat haar commerciële belang een gerechtvaardigd belang is als bedoeld in de AVG. Wel moet zij dit belang als ‘verwerkingsverantwoordelijke’ goed onderbouwen. Daarbij moet ook aandacht worden besteed aan de proportionaliteit (heb je alle gegevens die je vraagt nodig?) en subsidiariteit (kan je het doel niet op een andere manier bereiken?) van de gegevensverwerking. De AP mag vervolgens toetsen of het belang past binnen de werkzaamheden/statuten van de verwerkingsverantwoordelijke. Zij kan daarbij ook kijken of er een goede belangenafweging heeft plaatsgevonden en of de gegevensverwerking inderdaad noodzakelijk is. Deze toets heeft de AP in dit geval niet (tijdig) uitgevoerd. Daardoor is volgens de rechter sprake van een onzorgvuldig genomen boetebesluit. De rechtbank haalt dan ook een streep door het boetebesluit en daarmee is de (forse) boete van tafel.
Gerechtvaardigd belang’ betekent niet ‘voortvloeiend uit het recht
Deze uitspraak leert ons dat – in tegenstelling tot eerdere opvattingen van de AP – de verwerkingsverantwoordelijke bij gebruik van een commercieel belang (waaronder ook marketing) toch een gerechtvaardigd belang mag aannemen als grondslag voor de verwerking van persoonsgegevens. Wel dient daarbij een belangenafweging te worden gemaakt (van het eigen belang en het belang van de betrokkene dat mogelijk wordt geschaad bij verwerking voor dat doeleinde). Ook moet er nog een noodzakelijkheidstoets en een proportionaliteitstoets worden uitgevoerd. Is het nodig om de persoonsgegevens te verwerken voor dat doel, of kan je het doel ook op een andere wijze bereiken? En heb je dan alle gegevens nodig die je verwerkt, of kan het met minder?
Daarnaast laat deze uitspraak zien dat het een uitdaging blijft de bepalingen van de AVG in de praktijk goed na te leven. Daarbij kan in beginsel worden afgegaan op door de toezichthouder gecommuniceerde ‘guidance’, maar de rechter kan hier vervolgens anders over oordelen. Duidelijk is wel dat zorgvuldige, goed onderbouwde besluitvorming essentieel is. Zowel voor de toezichthouder als voor de ondertoezichtgestelde of de verwerkingsverantwoordelijke.
Wat kan Charco & Dique voor u betekenen?
Heeft u vragen over de naleving van de toepasselijke wet- en regelgeving? Of heeft u een (dreigend) geschil met uw toezichthouder? Kom dan op tijd in actie! Lees meer over onze dienstverlening rondom geschillenbeslechting, of neem contact op met onze legal consultants voor een geheel vrijblijvend, oriënterend adviesgesprek.
