Wat was er aan de hand?
Een aantal jaren geleden zijn er vanuit Europa belangrijke regels voor beleggingsondernemingen opgesteld om productaffaires en misselling te voorkomen. Op grond daarvan moet per doelgroep bepaald worden welke belegger in welk type instrumenten mag beleggen.
BinckBank distribueert financiële instrumenten via haar beleggingsplatform naar beleggers. Deze instrumenten mogen alleen terecht komen bij beleggers waarvoor deze instrumenten passend zijn. Doordat de indeling van de verschillende groepen beleggers te weinig specifiek was kon de beleggingsonderneming niet voorkomen dat beleggers instrumenten konden aanschaffen die voor hen niet passend waren.
Het beleid van deze beleggingsonderneming maakte niet duidelijk hoe de belangrijkste kenmerken van de bepaalde groepen werden meegenomen bij de distributie van bepaalde financiële instrumenten. Het gaat daarbij om de volgende kenmerken: (i) type cliënt, (ii) kennis en ervaring, (iii) financiële situatie, met een focus op het vermogen om verliezen te dragen, (iv) risicotolerantie en verenigbaarheid van het risico/rendementsprofiel van het financieel instrument met de doelmarkt en (v) doelstellingen en behoeften van de cliënt. Uitgangspunt daarbij is: hoe complexer een financieel instrument des te nauwkeuriger de afbakening dient te zijn.
Gewaarborgd moet worden dat financiële instrumenten uitsluitend worden aangeboden als dit in het belang van de cliënt is. Er dient rekening te worden gehouden met de behoeften, kenmerken en doelstellingen van de doelgroep. Voor kennis en ervaring werden drie klantgroepen geïdentificeerd (‘basic’, ‘informed’ en ‘advanced’). Deze typeringen waren vervolgens niet gekoppeld aan specifieke instrumenten. Door het gebruik van algemene termen ten aanzien van de kennis en ervaring was het niet duidelijk welke kennis en ervaring de doelgroep nodig had voor de verschillende producten. Er moet dus per doelgroep een directe koppeling gemaakt worden tussen de kenmerken van de klantgroepen en de kenmerken van de producten die voor die klantgroepen als ‘passend’ zijn aan te merken.
Productevaluatie
Het is verplicht om periodiek te evalueren of financiële instrumenten terecht zijn komen bij de juiste klantgroepen. De beleggingsonderneming beschikte weliswaar over een evaluatiebeleid, maar gebruikte hiervoor alleen de klachtenrapportage als indicator. De AFM is van oordeel dat op basis van alleen klachten niet voldoende is vast te stellen of er sprake is geweest van verkoop van financiële instrumenten buiten de vastgestelde doelgroepen.
Meerdere keren in de spotlight van de AFM
Uit het boetebesluit blijkt dat de AFM meerdere keren aandacht heeft gevraagd voor de product governance van Binck Bank. In opvolging van een onderzoek in 2018 maakte de AFM verschillende malen kenbaar dat de product governance nog onvoldoende voldeed aan de wettelijke bepalingen. De toezichthouder drong op verschillende momenten aan op verbeteringen. Toen de AFM tot haar teleurstelling constateerde dat de beloofde uitvoering vanwege een systeemintegratie was uitgebleven, werd een last onder dwangsom als handhavende maatregel ingezet om de onderneming te bewegen de noodzakelijke stappen te zetten. De door de AFM gevraagde verbeteringen zijn vervolgens tijdig doorgevoerd.
Uit dit boetebesluit blijkt dat de AFM deze boete noodzakelijk achtte om duidelijk te maken dat het niet acceptabel is dat door haar geconstateerde wetsovertredingen niet tijdig worden beëindigd. Zij verwijt de onderneming dat cliënten gedurende twee jaar complexe producten zoals turbo’s en opties konden kopen, zonder dat duidelijk was of deze cliënten in de vooraf vastgestelde doelgroep vielen. Volgens de AFM is hierdoor langere tijd het risico op misselling bewust gelopen. Om die reden verhoogt de AFM het basisbedrag van de boete dan ook met 25% vanwege de ernst, de duur en de mate van verwijtbaarheid. De boete levert een toezichtantecedent op voor de beleidsbepalers die ten tijde van de overtreding het beleid bepaalden of daar toezicht op hielden. De AFM kan deze boete dan ook betrekken bij een toekomstige (her)toetsing van hun geschiktheid of de betrouwbaarheid.
Welke lessen zijn te trekken uit dit boetebesluit?
Kort gezegd: maak van product governance geen ‘papieren tijger’. Voor een distributeur van financiële producten is het belangrijk om vooraf vast te stellen of het product in het belang van de betreffende klanten is. Welk product is geschikt voor welke klantgroep en welke producten zijn (dus) niet geschikt? Hanteer voor klantgroepen en producten een objectieve set criteria, zodat eenvoudig bepaald en aangetoond kan worden welke producten voor welke klantgroepen als ‘passend’ zijn aan te merken. Handel hier vervolgens ook aantoonbaar naar in de praktijk en evalueer de gang van zaken.
Hoe voorkom je een boete?
Ook over het contact met de toezichthouder wordt in dit boetebesluit het nodige duidelijk. Als de AFM tekortkomingen constateert en communiceert, dan is het van groot belang prioriteit te geven aan het tijdig en adequaat opheffen daarvan. Het aanpassen van het beleid is de makkelijkste, belangrijkste eerste stap. De aanpassing in de uitvoering van dat beleid moet daar vervolgens aantoonbaar vlot op volgen.
Een bestraffende maatregel als het opleggen van een boete wordt voor de AFM onvermijdelijk als ondernemingen overtredingen te lang laten voortduren en ook nog eens gedane beloftes niet nakomen. In dialoog met de toezichthouder is het verstandig om tekortkomingen op te heffen en binnen een ambitieuze én realistische termijn te voldoen aan de gestelde eisen. Voor de toezichthouder is er dan in elk geval een aanleiding minder om een boete op te leggen wegens overtreding van de regels.
De voorgeschreven publicatie van opgelegde boetes heeft nadelige gevolgen voor de reputatie van de betreffende onderneming. Een boete kan dus ook verstrekkende gevolgen hebben voor haar beleidsbepalers en commissarissen. Maak dus altijd serieus werk van de feedback van toezichthouders!
Meer weten?
Bent u aangesproken door de toezichthouder op tekortkomingen in de naleving van wet- en regelgeving? Of heeft u een dreigend conflict met de toezichthouder en kunt u daar hulp bij gebruiken? Wij helpen u graag bij het contact met de toezichthouder of de beslechting van uw geschil. Het behoud van uw goede reputatie staat hierin centraal. Neem geheel vrijblijvend contact met ons op.
Meer over communiceren met de toezichthouder Contact
